امت اسلامی؛ هویت گرانسنگ

در خصوص فرمایشات ارزنده و راهگشای رهبر حکیم انقلاب اسلامی نکاتی وجود دارد که لازم است مدنظر قرار گیرد.نخست اینکه «امتسازی» نه یک «مطلوبیت»، بلکه یک «الزام» در جهان اسلام محسوب میشود. درک همین گزاره ساده اما پرمعنا، نقطه آغاز اتصال ظرفیتهای بالقوه و بالفعل غنی نهفته در کشورهای مسلمان در صیانت از آخرین و کاملترین دین آسمانی محسوب میشود. شکلگیری امت اسلامی، خروجی و محصول اقدام همافزای سیاسیون و طبقات صاحب فکر در جهان اسلام و ترسیم مناسبات عمیق میان اجزای این منظومه واحد است. توجه به این نکته که تفرقه در جهان اسلام از گسلهای مذهبی موجود در جهان اسلام آغاز میشود و باید از فعالشدن گسلهای اعتقادی و مذهبی اجتناب کرد، یک ضرورت اجتنابناپذیر است.نکته دوم، مربوط به نقش خواص در روند ایجاد، تثبیت و تقویت روند امتسازی در جهان اسلام است. مسئولیت بزرگ دینی و تاریخی علما، دانشمندان و افراد صاحبنفوذ جهان اسلام، صرفا دفاع از امتسازی نیست، بلکه این مسئولیت در «ترسیم نقشهراه امتسازی» و «تاویل و اعمال امتسازی در مناسبات عینی جهان اسلام» تبلور تام مییابد. متعاقبا، عدم امتسازی و فقدان امت واحد اسلامی، مصدر بحرانهای اساسی در کل دنیای اسلام خواهد بود. تروریسم صهیونیستی و استکبار آمریکایی حیات مسموم خود را معلول عدم شکلگیری ارتباطات علی ــ معلولی و پیوسته در میان کشورهای مسلمان دانسته و حمله به مبانی و مصادیق وحدت اسلامی را در سیاستگذاریهای رسانهای و تبلیغاتی خود تعریف میکنند. نکته سوم، معطوف به ابعاد ذاتی و ماهوی امت اسلامی است. امت اسلامی به لحاظ معنایی یعنی مجموعه انسانهایی که در یک جهت، با یک هدف و با یک انگیزه حرکت میکنند. امت اسلامی در واقع، یک هویت جمعی است. زمانی که از هویت سخن میگوییم، منظور ما مجموعهای از باورهای اعتقادی، تمدنی، زیستی و تاریخی همسان است که یگانگی اعضای آن مجموعه را شکل داده و تضمین میکند. هویت، مصدری است که تثبیت آن نهفقط موجب همفکری، بلکه مولد همراهی و نزدیکی اجزا و اضلاع یک ساختار است. از این رو نباید از کلیدواژه «هویت» در توصیف جایگاه «امت اسلامی» بهسادگی عبور کرد. آنچه اهمیت دارد، «تثبیت» و «تضمین» هویت گرانسنگ امت اسلامی در معادلات جهان اسلام است. امتسازی نه یک تاکتیک، نه یک ابزار، بلکه یکی از درسهای نبوی برای تمام اعصار بهشمار میآید.نکته پایانی، به چرایی والگوی دشمنان در مواجهه با این هویت گرانسنگ بازمیگردد. چرایی این مواجهه مشخص است؛ زمانی که هویتزدایی یاهویتستیزی درمجموعهای مانند جهان اسلام شکل گیرد،به تبع آن باورهاورفتارها نیزتحت تاثیرقرارگرفته و «غیریتسازی» بر «همافزایی» غلبه پیدا میکند. تقابل دشمنان باهویت جمعی پیروان آخرین و کاملترین دین الهی و آسمانی نیز در طول تاریخ و حتی در زمان حال بر دو مولفه خطرناک استوار است؛ یکی «تقلیل واژه هویت به داشتن برخی اشتراکات ظاهری» و دیگری «تقلیل اشتراک به همزیستی صرف»! به عبارت دیگر، دشمنان در مرحله نخست تلاش میکنند هویت امت واحد اسلامی را صرفا به یک اشتراک لفظی و ظاهری تبدیل کنند تا به این وسیله، مانع از تبدیل آن به یک جریان همافزا شوند. در مرحله بعدی، دشمنان به این نیز بسنده نکرده و اشتراک را نیز به همزیستی (آن هم از نوع محدود یا جبری) تقلیل میدهند. بهشدت بر این باور هستیم که امت واحده اسلامی صرفا نقطه اتصال مسلمانان نیست، بلکه مصدر همدلی و همگامی آنهاست. تا زمانی که امت واحده اسلامی در جایگاه یک هویت گرانسنگ تثبیت نشود، «جهان اسلام» در حد یک عنوان باقی خواهد ماند؛ بنابراین باید ضمن درک اهمیت این هویت گرانسنگ و چیستی آن، توطئه دشمنان در ارائه تعابیر انحرافی یا محدودکننده در قبال آن را خنثی ساخت. تبلور این رویکرد کلان در برهه حساس کنونی، فراتر از یک الزام محسوب میشود.